7440 Sayılı Kanunun 6/1-a bendine göre; İşletmede mevcut olduğu hâlde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar,
- Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dâhil), işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile bu Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan sürede bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebilirler. Bildirime dâhil edilen kıymetler için amortisman ayrılmaz.
- Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı, makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere özel karşılık hesabı açarlar. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez. Makine, teçhizat ve demirbaşlar envantere kaydedilir ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman addolunur. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise söz konusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydederler.” Hükmü yer almaktadır.
Uygulama kapsamında olan mükellefler, işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia belirtilen beyanname ve ekinde verecekleri envanter listesi ile katma değer vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine bildirmişlerdir.
Bu kıymetler, bildirim tarihindeki rayiç bedelle değerlenmek suretiyle envanter listesinde gösterilmiştir.
Bu madde hükmüne göre bildirilecek emtia;
- Alım satım işletmelerinde satışa hazır malları,
- İmalatçı işletmelerde ise hammadde, malzeme, yarı mamul ve mamul malları ifade etmektedir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, emtia karşılık tutarının ortaklara dağıtımı sermayenin unsuru sayılacak ve de vergilendirilmeyecektir. Peki ortak olan, tüzel kişi sermaye şirketinin bu tutarı alması halinde ne olacak?
- Ortak olan tüzel kişi sermaye şirketlerinin ilgili tutarları alması halinde, sermaye kalemleri ile ilişkilendirilerek 529.Sermaye Yedekleri Hesabına dahil edilebilecektir. Ancak böyle bir muhasebe kaydı ise, özkaynakların artışına neden olacak ve de özkaynaklar ise gerçek mahiyetini yansıtmayacaktır.
- Ya da benimde görüşüm olan, ilgili tutar öncelikle gelir yazılacak, kurumlar vergisi beyannamesinde ise “ Vergiye Tabi olmayan Gelir” olarak istisna edilebilecektir.
